Bijdrage Algemene Beschou­wingen

ALGEMENE BESCHOUWINGEN

We hebben een nieuwe collegeakkoord. Er is nu ook een Strategische College Agenda. Maar helaas ontbreekt de Strategie. We zien niets over afwegingen van wat nou een goede rol of aanpak is voor het bereiken van resultaat. Provincie Utrecht heeft vooral een aanpak gebaseerd op vrijwilligheid en stimuleren en faciliteren. Dat werkt heel goed, als de maatschappelijke opgaven passen bij de individuele korte termijn belangen. Maar dat werkt voor geen meter als de maatschappelijke opgaven met deze individuele belangen strijdig zijn.

Dat komt omdat onze hersenen al tienduizenden jaren zijn ingericht op concreet resultaat voor de korte termijn voor jezelf en je naasten. Dat was voor jagers en verzamelaars een hele goede strategie, liever een volle buik nu, dan zorgen dat de mammoet niet uitsterft. Onze hersenen zijn in 15.000 jaar niet echt veranderd. Maar onze problemen zijn in de laatste 100 jaar ineens mondiaal geworden. Het verlangen van de individu is nu steeds vaker strijdig met het belang van de gemeenschap. De auto is makkelijk voor ons individueel, maar gaat ten koste van schone lucht, klimaat en beschikbare ruimte van ons allen. De boer moet goedkoop produceren, maar dat gaat ten koste van de waterkwaliteit en natuur van ons allen. De ondernemer wil graag een evenemententerrein, maar dat gaat ten koste van de natuur, recreatie en rust van ons allen. Als ieder individueel kiest, dan is onze gezondheid, onze leefomgeving en de natuur altijd het haasje!

Maar… Gelukkig hebben we overheden die zorgen dat ook de lange termijn belangen van burgers op het gebied van natuurherstel, schone lucht en schone energie gewaarborgd zijn. Maar dan moeten die overheden wel inspelen op de logische reacties van burgers, boeren en bedrijven. En dus niet stimuleren en faciliteren als het korte termijn belang van de individu niet aansluit op het maatschappelijke lange termijn doel. Dan moet de provincie heldere prioriteiten stellen en vervolgens zelf realiseren of reguleren of handhaven.

We hebben een enthousiast college, gedreven statenleden en een deskundig ambtelijk apparaat. Maar we hebben ook grote opgaven, zoals energietransitie, woningbouw, verduurzaming van de landbouw en natuurherstel. Dat gold ook voor de afgelopen bestuursperiode. Als we kijken naar de doelen uit 2019, dan zien we dat die gestelde doelen voor geen enkel thema zijn bereikt.

Ruimte

Voor PvdD was een van de meest strategische keuzes in het coalitieakkoord de aankondiging dat ‘Natuur Inclusief het uitgangspunt is voor alle ruimtelijke keuzes.’ Dat past bij de landelijke beleid in de NOVI. Dit uitgangspunt is nu weggeschreven in een sub paragraafje in de College Agenda. Waarom staat ‘NI als uitgangspunt voor alle ruimtelijke keuzes’, zoals het letterlijk is beschreven in het coalitieakkoord, niet gewoon bij Programma 1, Ruimtelijke ontwikkelingen? Hoe gaat het college ervoor zorgen dat 'natuurinclusief' echt als uitgangspunt voor alle ruimtelijke keuzes gaat gelden? Wat PvdD betreft niet door alleen te stimuleren en te faciliteren.

Natuur

In het coalitieakkoord zijn een vijftal afzonderlijke acties opgenomen die gaan over het versnellen van herstel van de natuur. In de College Agenda zien we daar weinig van terug en in de 2^e bergrotingswijziging houdt het wel op met wat procesgeld voor UPLG en Groene BOA’s. Hoe kan de coalitie die werkt aan een ‘duurzame, gezonde en groene provincie’ dit zijn ‘vergeten’? In de afgelopen 4 jaar zijn we steeds verder achterop geraakt met betrekking tot realisatie van N2000, NNN gebied, Groene contour, extra bos en extra bomen. Budgetten worden wel gereserveerd maar niet uitgegeven. We hebben nu zelfs ruim 1.500 ha grond met de functie NNN gebied, die we nog steeds niet hebben ingericht. Daarom leggen we PS een motie voor met betrekking tot de inrichting van beschikbare NNN gebieden. Dit is het laaghangend fruit van de natuuropgaven. Dit is wel het minste wat we kunnen doen voor het versnellen van natuurherstel.

De doelen voor natuur en de realisatie hiervan zijn niet makkelijk te overzien voor PS. Soms overlappen de doelen elkaar ruimtelijk. We weten ook niet goed waar en hoeveel natuur, bomen en bos wordt vernietigd. Er is een natuurrapportage voorzien en een evaluatie over 2 jaar, maar voor PS is het van belang de komende vier jaar actuele gegevens te hebben over de realisatie van de natuurdoelen. Daarom hebben we een motie opgesteld voor het ontwikkelen van een Natuur dashboard. Daarin moet te zien zijn wat er qua natuur bij is gekomen en wat er is afgegaan. In de praktijk kan dit lijken op de online monitor die er al is voor energie.

In 2022 heeft GS besloten dat de CO2 uitstoot van de eigen organisatie vanaf 2022 moet worden gecompenseerd. Dat is bepaald op ongeveer 5 miljoen per jaar, dus 10 miljoen voor 2022 en 2023. Er heeft nog geen compensatie plaatsgevonden. Waarom is deze compensatie niet opgenomen in de begroting? Overigens zou je zelfs met dit geld een mooi bos, ergens bij Soesterberg, kunnen laten staan!

Landbouw

In de College Agenda staat dat het college wil doorgaan op de ingeslagen weg met het stimuleren van kringlooplandbouw. Volgens het CBS is er in de afgelopen 4 jaar nagenoeg geen extra kringloop landbouw bijgekomen in Utrecht. Waarom kiest het college voor nog eens vier jaar stimuleren en faciliteren, terwijl het niets heeft opgeleverd? En waarom kiest het college eigenlijk bij de gehele landbouwtransitie voor stimuleren en faciliteren? Zoals gezegd, dat werkt niet als de individuele korte termijn belangen niet stroken met het gezamenlijke lange termijn belang.

Energietransitie

We zien dat de PU gelukkig steeds meer aandacht heeft voor energiebesparing. Met de in november aangenomen motie met betrekking tot de scan van de gemeentelijke besparingsinspanningen beweegt de provincie een beetje van het stimuleren en faciliteren meer naar regie, afspraken maken en zorgen dat het voor elkaar komt.

Mobiliteit

Het grootste deel van de extra investeringen in het coalitieprogramma is toebedeeld aan mobiliteit. We lezen dat 200 miljoen wordt besteed aan het programma Duurzaam, gezond en veilig bereikbaar. Tot onze schrik gaat het in de College Agenda ineens niet meer om duurzame mobiliteit maar om extra asfalt. Met een paar woorden heeft het nieuwe college de € 200 miljoen, verschoven van duurzame mobiliteit, naar lekker ouderwets asfalteren. Wat een strategie. Hoe heeft een coalitie gericht op duurzame, gezonde, groene provincie dit kunnen laten gebeuren? Het lijkt de PvdD belangrijk dat PS weer grip krijgt op deze graaibak met € 200 miljoen voor asfalt, door te kunnen beslissen over het BBP i.p.v. geconsulteerd te worden. Daarvoor hebben we een motie opgesteld.

Economie

‘Utrecht is één van de meest competitieve economische regio’s van Europa’, lezen we in de begroting bij het doel ‘Economisch profiel is sterk’. Dit is geen uitkomst waar een gemiddelde burger of de PvdD fractie echt warm van wordt, maar ok fijn dat we dit doel hebben bereikt. Waarom zouden we dan nu in vredesnaam 3 ton investeren voor de maatregelen ‘praten met partners over economie’? Dit geld kunnen we beter inzetten voor een doel dat we al in 2015 hadden moeten bereiken: een gezonde waterkwaliteit. Op het gebied van Waterkwaliteit zijn we namelijk niet de beste, maar de slechtste van Europa. Hiervoor hebben we een amendement opgesteld.

Tot slot

In PU hebben we een college van verschillende pluimage. Het lijkt erop dat dat resulteert in erg behoudende aanpak waarbij we veel laten afhangen van stimuleren en faciliteren. Maar wij zijn de overheid, wij moeten doorpakken bij: natuurherstel, verduurzamen van de landbouw, woningbouw, energietransitie en echte duurzame mobiliteit. Wij moeten de moeilijke keuzes maken, ook als ze pijn doen op korte termijn. Juist daarvoor is ieder van ons gekozen in deze staten.