Indirect ener­gie­ge­bruik en CO2 uitstoot uit landbouw horen thuis in de ener­gie­tran­sitie

MME 23.05.2015, agendapunt 4.1: Afsluiting oordeelsvormende fase BOB traject energietransitie

Voorzitter,

Er is veel informatie over mogelijkheden voor energietransitie boven tafel gekomen. Er mist ook nog informatie, maar daarover later meer. Als afronding van de oordeelsvormende fase verwachten wij dat er ook echt een oordeel komt. Een duiding dus van de informatie die we nu hebben in waar we staan, en wat we het beste nu kunnen doen als je naar de inhoud kijkt. De Partij voor de Dieren levert hier graag een bijdrage voor door in te gaan op vier kernpunten, te weten prioriteit, scoop, focus en sturing. Ieder punt eindigen we met een concreet voorstel of een verzoek waarop we graag een reactie ontvangen.

1. Prioriteit

De energietransitie ie een prioriteit in het coalitieakkoord. In het coalitieakkoord is hiervoor 8 miljoen beschikbaar gesteld, waarbij voor de helft van dit bedrag nog een voorbehoud is gemaakt door de gedeputeerde. We hebben de afgelopen maanden geleerd dat we een enorme inspanning moeten verrichten om onze zeer bescheiden doelen te realiseren. Als provincie besteden we in 2016 circa 582 miljoen. Als we die beschikbare 8 miljoen in 4 jaar besteden dan gaat het om 2 miljoen per jaar. Dat is 0,3 %, ik herhaal, 0,3% van het jaarlijkse budget van de provincie Utrecht, voor iets dat een prioriteit wordt genoemd door de coalitie. Dan klopt er iets niet. Ofwel de energietransitie heeft geen werkelijke prioriteit, ofwel het budget is volstrekt onvoldoende. Als provincie staan we ook helemaal onderaan als je kijkt naar de bestedingen in tijd en geld per provincie aan energietransitie. Graag vernemen we van de gedeputeerde of energie transitie geen prioriteit heeft, of dat er een serieus budget beschikbaar komt.

2. Scoop

Dan een belangrijk inhoudelijk punt. We werken aan een energietransitie. Dat klinkt hip. Maar ons doel is om de klimaatveranderingen te beperken. Daarom kijken we naar CO2 uitstoot en energie. Drie zeer belangrijke bronnen van CO2 uitstoot moeten we goed in beeld hebben als we effectieve keuzes willen maken over beperking van CO2 uitstoot. Het gaat dan om:

• CO2 uitstoot in veenweidegebieden door bodemdaling en verlaging van het waterpeil;
• CO2 uitstoot vanuit de landbouw (meer dan 12% van totaal);
• Indirecte CO2 productie door met producten en diensten die we gebruiken (ca 70% CO2 van woningen, waarvan de helft door voeding. Dat is vergelijkbaar met de gehele CO2 uitstoot van vervoer in onze provincie).

Aangezien we keuzes moeten maken in wat we het meest effectief kunnen aanpakken, moeten we goed in beeld hebben wat de relatieve omvang is ten opzichte van andere bronnen (sheet 13). Wij stellen voor om CO2 uitstoot in landbouwgebieden (bodemdaling en directe uitstoot) mee te nemen in de afweging van onze aanpak, dat hoort nog bij de oordeelsvorming. We willen tenslotte graag weten of energiebesparing eigenlijk wel iets oplevert ten opzichte van de CO2 uitstoot door b.v. bodemdaling. Wij stellen voor om daarnaast in de energie agenda een hoofdstuk over indirect energiegebruik op te nemen. Nogmaals, deze invloed is groter dan de invloed van energiegebruik in vervoer, landbouw en industrie samen.

3. Focus

Een belangrijke keuze die wij moeten maken is waar onze prioriteiten in de energietransitie (of beter, onze klimaataanpak) liggen. Dat doen alle provincies, bleek ook uit de benchmark. Als je kijkt naar het fysieke karakter van onze provincie dan zijn er geen bijzondere mogelijkheden voor duurzame energieopwekking in onze provincie, al hebben we op dat gebied wel verplichtingen. Tegelijkertijd hebben we een flinke stedelijke omgeving, met veel woningen, bedrijven en maatschappelijk vastgoed, waar nog veel energie te besparen valt. Door te focussen op grootschalige energiebesparing hebben we veel resultaat en vermijden we kinderziektes in nieuwe winningen. Bovendien groeit ons aandeel duurzame energiewinning automatisch als we ons energiegebruik verlagen. Wij stellen daarom de volgende prioritering voor: (sheet 15):

• Grootschalige Energiebesparing bij woningen, kantoren en maatschappelijk vastgoed;
• CO2 reductie door bodemdaling, landbouw en via producten en diensten;
• Winning via windenergie strikt volgens de gemaakte afspraken en via zon op daken gecombineerd met de energiebesparing in bebouwde omgeving.

4. Sturing en maatregelen

In de sturing vanuit de provincie past het sturen op gedrag van je doelgroepen. Bedrijven zijn wettelijk verplicht om alle besparingsmaatregelen te nemen die binnen 5 jaar worden terugverdiend. Uit onderzoek blijkt dat er weinig toezicht is op deze verplichting. De provincie is hiervoor deels bevoegd gezag. In de Cie van 4 april heb ik gevraagd of er ooit interventies zijn vanuit de provinciale VTH. Ik heb hierop nog geen antwoord gezien. Handhaving is rechtvaardig, legitimeert investeringen bij bedrijven en helpt bedrijven die wel investeren in energiebesparing. Het ontbreken van handhaving is voor bedrijven een aanmoediging om niets te doen. Handhaving ontbreekt, of is misschien niet helemaal duidelijk in sheet 11.

Een belangrijke sleutel voor energiebesparing ligt bij woningisolatie, eventueel gecombineerd met zon op dak. In de mail van Hans Kraaij van naar aanleiding van vragen van 19 mei, wordt de inventarisatie van vervangings- en renovatiemomenten genoemd. Dat zijn momenten waarop burgers nadenken over energiebesparing en opwekking. Dat is een hele mooie en effectieve maatregel. Als je weet wanneer mensen open staan voor energiebesparing en je weet waar weerstanden zitten en wat mensen verleid tot slimme investeringen, dan kan je energiebesparing in Utrecht op grote schaal een succes maken.

De gepresenteerde maatregelen in sheet 16-21 geven een idee van wat mogelijk is. Maar we moeten het eerst eens zijn over prioriteit, scoop en focus. De fractie van Partij voor de Dieren stelt voor om van diverse mogelijke maatregelen aan te geven wat het waarschijnlijke effect is van de maatregel in relatie tot onze doelen en prioriteiten, en in relatie tot bestaand beleid. Dat kan niet in detail, maar dat kan wel op hoofdlijnen. Dan kan je als bestuur meer effectieve keuzes maken. Dan weet je ook of 8 miljoen gaat helpen, of dat het slechts een druppel op een gloeiende plaat is.

Voorzitter, ik dank u wel.

Anjo Travaille

Commissielid Statenfractie Partij voor de Dieren Utrecht