Bijdrage Samen­voeging provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht

Bijdrage Samenvoeging provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht tijdens de Provinciale Statenvergadering 4 februari 2013

Van der Steeg:

"Mijnheer de Voorzitter! De PvdD is niet zo van het meegaan. Het regeerakkoord wil niet alleen de provincies, maar ook de gemeenten herindelen. Gemeenten en provincies, amper bekomen van de vele decentralisaties, zullen hun ambtelijke apparaat in de reorganisaties zien belanden.

De integrale visie van de minister op het openbaar bestuur moet nog geschreven worden. Het ware natuurlijk beter geweest als wij die hadden kunnen bespreken, maar kennelijk is de haast soms zo groot dat zorgvuldighei even moet wachten. Veel vragen zouden daarin beantwoord kunnen worden.

Schaalvergroting leidt niet noodzakelijkerwijs tot betere resultaten. Waarom zou Utrecht groter beter af zijn? Waarom zijn deze drie provincies als eerste aan de beurt? Welke maatschappelijke ontwikkelingen sluiten niet meer aan bij de schaal van de provincie Utrecht?

De visie van de regering roept de situatie in Denemarken in gedachten op, waar in 2007 271 gemeenten werden teruggebracht naar 98 en dertien provincies naar vijf. Dat heeft echter niet voorkomen dat overheden in elkaars bestuurlijk vaarwater gingen zitten. Aantalreductie is niet per definitie het ei van Columbus. Bestuurlijke drukte heeft onzes inziens meer te maken met een goede verdeling van bevoegdheden en met de bijbehorende instrumenten.

De redenen waarom de minister tot een herindeling van deze provincies komt, zijn op zijn best onaf. Het lijkt alsof er een andere reden achter zit. Een excuus om een gigantische bezuiniging door te voeren misschien? Schaalvergroting brengt echter zijn eigen problemen met zich mee. Zo laat onderzoek van de Rijksuniversiteit van Groningen over gemeentelijke herindelingen zien, dat fusies van gemeenten geen geld opleveren. De fractie van de SP sprak hier ook over. Sterker, na een fusie gaan gemeenten juist meer geld uitgeven. Uit de herindelingen van de afgelopen tien jaar blijkt zonder uitzondering dat nieuwe gemeenten meer kosten dan de gemeenten waar zij uit voortkomen. Voorafgaand aan een fusie geven gemeenten meer geld uit om aanpassingen te doen. Daarna gaan de uitgaven weer terug naar een normaal niveau, maar na een paar jaar komen de uitgaven structureel op een hoger niveau terecht; tot wel tien à twintig procent.

In de periode dat het onderzoek liep, van 2001 tot 2012, zijn 179 gemeenten heringedeeld. Zij werden omgevormd tot 75 nieuwe gemeenten. Het is denkbaar dat herindeling van gemeenten een doelmatig grote schaal geeft, die samengaat met een overmaat aan afstemming en bureaucratie. Het is goed voorstelbaar dat voor provinciale fusies hetzelfde zou kunnen gelden.

Er zit ook een paradoxaal verband aan vast. Enerzijds is er een tendens naar decentralisatie; decentraal wat kan, centraal wat moet. Dit met de bedoeling het bestuur dichter bij de burger brengen. De paradox is echter, om hieraan te voldoen, dat provincies in de visie van het kabinet kennelijk groter moeten worden om die decentralisaties aan te kunnen. Daarom is er volgens ons het gevaar dat zij juist verder van de burger af komen te staan.

De provincies verschillen op meerdere gebieden van elkaar, waardoor door samenvoegen kwaliteit verloren zou kunnen gaan. Wij vragen ons af wat iemand uit Rhenen gemeen heeft met iemand van Texel.

Als de minister dit onzalige plan wil uitvoeren, dan wil de PvdD dat de bevolking zich in elk geval kan uitspreken over Flutland."