Toespraak begroting 2009

“Change is coming” in Amerika. In deze provincie hebben we al de grootste verandering sinds tientallen jaren doorgemaakt: de coalitie heeft sinds kort een andere samenstelling. Wat ons betreft heeft de hoop die hiermee verbonden raakte, zelfs al plaats gemaakt voor verwachting. Dit college heeft veel goede plannen zoals het versneld realiseren van de EHS, bij de woningbouw meer aandacht voor waarden zoals natuur, terughoudendheid bij de vraag naar nieuwe bedrijfsterreinen en kantoorlocaties en niet te vergeten een actieplan dierenwelzijn in ontwikkeling. De toezegging dat er een actieplan opgesteld zal worden, heeft ons zeer verheugd. Wij zien dan ook vol spanning de komst hiervan tegemoet en willen in de tussentijd ons zo veel mogelijk beperken tot issues die niet langer kunnen wachten in onze ogen.

Issues die een snelle aanpak vergen zijn er genoeg op dit moment in de wereld: financiële crisis, biodiversiteitscrisis, dierziektecrisis, klimaatcrisis, voedselcrisis, mestcrisis etc. etc. De gevolgen daarvan merken we natuurlijk ook in onze provincie. Natuurlijk hebben wij als provincie niet een wereldbepalende rol, ook al zouden we dat soms best graag willen. We kennen onze beperkingen, maar dat neemt niet weg dat we ons steentje kunnen bijdragen aan vermindering van de crises. Wat betreft de klimaatcrisis heeft deze provincie al de eerste stappen gezet. De ambities mogen wat ons betreft nog hoger, maar we zijn op de goede weg. Het meest in het oog springend is nu de financiële crisis. Als provincie kunnen wij dergelijke zaken niet voorkomen. Wel is het de vraag of wij ons niet moeten beraden op onze wijze van geld uitzetten en op het geplande uitgavenpatroon. De voorliggende begroting beoogt om 127 miljoen in te teren op het vermogen. Nu is deze provincie best rijk, maar het geplande tempo van uitgeven is de komende periode dusdanig hoog, dat voor de volgende coalitieperiode weinig speelruimte resteert. Overigens is er ook voor de Provinciale Staten op dit moment zeer weinig speelruimte: op een totale begroting van 590 miljoen is er slechts 1,6 miljoen beschikbaar voor nieuwe plannen.

Hoe groot het probleem van de financiële crisis is, daar zijn de meeste mensen zich wel van bewust. De schok is dan ook des te groter, nu uit een onderzoek in opdracht van de EU blijkt dat de gevolgen van de ontbossing de wereldeconomie jaarlijks veel meer kost (1,5 tot 3,7 biljoen euro per jaar) dan de huidige financiële crisis (naar schatting 0,74 biljoen euro). Op de wereldwijde ontbossing kunnen wij als provincie meer invloed uitoefenen dan op de financiële crisis. Zo zou de provincie bijvoorbeeld bij subsidieverlening of bij inkoop en aanbesteding eisen kunnen stellen aan bedrijven voor wat betreft de invoer van producten die ontbossing veroorzaken. Mijn vraag aan het college van GS is dan ook of hiervan al sprake is en zo nee, of het college gezien de desastreuze ecologische en economische gevolgen van ontbossing bereid is om de eisen aan te scherpen bij inkoop, aanbesteding en subsidieverlening.

Over duurzame inkoop gesproken: catering maakt onderdeel uit van de inkoop van de provincie. Ook de catering zou in onze ogen duurzaam moeten zijn. Het college van Gedeputeerde Staten heeft de ambitie om een klimaatneutrale provinciale organisatie te vormen in 2010 en 100% duurzaam inkopen hiervan onderdeel uit te laten maken. De banqueting (d.w.z. catering vergaderingen) is niet biologisch (met uitzondering van de koffie en thee) en ongeveer 30% van de producten in het bedrijfsrestaurant van de provincie is biologisch. In december start een aanbesteding voor de catering van de provincie. Naar verluidt overweegt de provincie bij de aanbesteding voor de catering in 2009 slechts een aanbod van 35% biologische producten in het bedrijfsrestaurant te eisen en geen biologisch aanbod voor de banqueting te eisen. Er is dus nauwelijks sprake van een toename van het duurzame aanbod in de catering. Wij vinden dat de provincie op dit terrein een voorbeeldrol dient te vervullen voor andere organisaties en daarom moet streven naar minimaal 90% biologisch aanbod. De omschakeling van de catering op biologisch levert bovendien een bijdrage aan de verhoging van de vraag naar biologische producten. Dit past goed in het streven van het college van Gedeputeerde Staten naar uitbreiding van het aantal biologische landbouwbedrijven tot 150 à 200. Wij willen dan ook het college middels de volgende motie mede namens SP, D66 en MooiUtrecht oproepen om werk te maken van een streven naar duurzame inkoop, waaronder biologische catering. Het dictum luidt: Verzoeken het college van Gedeputeerde Staten om:
- bij de aanbesteding voor de catering als eis te stellen dat de catering minimaal 90% biologisch is.

Over duurzaamheid gesproken: onlangs hebben wij samen met de PvdA en GroenLinks schriftelijke vragen ingediend m.b.t. de visvriendelijkheid van poldergemalen in onze provincie. Dit was aansluitend op een presentatie waarin getoond werd dat jaarlijks miljoenen vissen sterven doordat ze vermorzeld en verminkt worden in poldergemalen. De waterschappen blijken hier onvoldoende aandacht voor te hebben, hoewel zij de verplichting hebben dit probleem aan te pakken. Poldergemalen belemmeren vismigratie en vismigratiemogelijkheden zijn van belang om te voldoen aan de ecologische doelen van de KRW. Diverse betaalbare voorzieningen zijn ontwikkeld die poldergemalen 100% visvriendelijk passeerbaar maken en er zijn 100 % visvriendelijke gemalen op de markt beschikbaar. Wij hebben gemerkt dat er een soort “koudwatervrees” bestaat bij de waterschappen voor deze nieuwe technieken. Het Hoogheemraadschap AGV krijgt inmiddels van de provincie Utrecht subsidie om één 100 % visvriendelijk poldergemaal te installeren. De overige waterschappen in de provincie Utrecht hebben hiervoor nog geen subsidie toegekend gekregen. Subsidie voor een nieuwe techniek kan “koudwatervrees” wegnemen. Wij pleiten ervoor om een eenmalige stimuleringsregeling in te stellen voor de installatie van visvriendelijke poldergemalen per waterschap (of een systeem voor het vispasseerbaar maken van een gemaal). Wij gaan er vanuit dat de waterschappen hierdoor in het vervolg wel de stap durven te zetten naar omschakeling op de nieuwe visvriendelijke technieken. Wij dienen hierbij mede namens PvdA, SP, GroenLinks en D66 een motie in met het dictum: Verzoeken het college van Gedeputeerde Staten om:
- Met de waterschappen in overleg te treden over de wenselijkheid van het vispasseerbaar maken van alle bij hen in beheer zijnde gemalen
- Een stimuleringsregeling in het leven te roepen om bij revisie en vervanging van een gemaal een fors deel van de extra kosten te vergoeden tijdens de collegeperiode
- Deze stimuleringsregeling bij de Voorjaarsnota aan de Staten aan te bieden.

Voorts wensen wij het college veel succes en voortvarendheid toe bij de uitvoering van de plannen voor 2009.

Wanda Bodewitz