Vragen over dooi­korrels

Indiendatum: feb. 2015
Antwoorddatum: 1 jan. 1970

Toelichting

Voor een goede verkeersveiligheid is het bestrooien van gladde wegen cruciaal. Dit neemt echter niet weg dat er ook nadelen kleven aan het gebruik van strooizout. Overmatig gebruik van strooizout is schadelijk voor flora en fauna. Het tast de wortels van bomen en struiken aan en leidt tot verzilting.[1] Daarnaast is strooizout slecht voor dieren. Bij honden en katten kan het voor ontstoken zoolkussens zorgen; zaadetende vogels waaronder de huismus eten strooizout, lopen daardoor een zoutvergiftiging op, raken er versuft van en reageren niet meer adequaat op omgevingsfactoren zoals het verkeer.[2] Tenslotte is strooizout ook nog eens schadelijk voor allerlei materialen (e.g. steen, beton, glas, et cetera), waardoor de kosten voor onderhoud van civiele kunstwerken en voertuigen toenemen.

Gelukkig is er een gedegen milieuvriendelijk alternatief voor strooizout voorhanden: dooikorrels. Dooikorrels bestaan grotendeels uit calciumchloride en zijn derhalve stukken minder belastend voor flora en fauna dan strooizout. In ieder geval tasten ze geen bomen en planten aan, veroorzaken ze bij viervoeters geen ontstoken pootjes en hebben ze bij vogels geen toxisch effect tot gevolg. En er is nog meer goed nieuws, want dooikorrels werken tot vijf keer sneller door dan conventioneel strooizout, en blijven daarna doen wat ze moeten doen tot ver beneden het vriespunt (tot wel -40°C) en voor lange tijd (tot wel >48 uur).

Graag willen we u in vervolg op het bovenstaande een aantal vragen voorleggen:

1. Is GS bekend met dooikorrels?

Antwoord: Ja.

2. Stelt GS dat dooikorrels goed functioneren in geval van gladheid?

Antwoord: Nee, wij hebben nog geen ervaring opgedaan met het gebruik van dooikorrels. Uit navraag blijkt dat dooikorrels, in vergelijking met strooizout, onvoldoende functioneren in geval van gladheid op bijvoorbeeld de provinciale wegen. Voor voldoende effectiviteit is het nodig, net als bij strooizout, dat er beweging plaatsvind (rijdend verkeer). Wanneer er geen of weinig beweging over de sneeuw en/of het ijs plaatsvindt ontstaat er bij gebruik van dooikorrels uitsluitend kleine gaatjes in de sneeuwijslaag en wordt deze niet volledig tot smelten gebracht.

3. Hoe beoordeelt GS de effecten van dooikorrels op flora en fauna in vergelijking met strooizout?

Antwoord: Over de effecten van strooizout is meer bekend dan over de effecten van dooikorrels. In veel provinciale wegbermen is direct naast de verharding een zouttolerante vegetatie aanwezig met plantensoorten die elders in de provincie niet voorkomen. Hier is dus sprake van een verschuiving van het sooftenspectrum die niet meteen als negatief kan worden beoordeeld. In deze smalle zone Iangs de verharding is het bodemleven (o.a. wormen) sterk verarmd, analoog aan natuurlijke zoutríjke bodems.

Strooizout kan schadelijk zijn voor bomen langs de weg. De bomen langs provinciale wegen staan echter wat verder van de verharding dan bomen in stad en dorp. Daardoor is geen sprake van ernstige schade door strooizout aan bomen in provinciale wegbermen. In bermsloten kan vaak de aanwezigheid van zout worden aangetoond in het water, maar kikkers en de meeste vissen kunnen een iets (vaak tijdelijk) hoger zoutgehalte in de sloot wel verdragen. Salamanders zijn gevoeliger, maar deze komen weinig voor in bermsloten vanwege de aanwezigheid van vissen.

Voor vogels en zoogdieren zijn de provinciale wegen en wegbermen in het algemeen geen leefgebied waar ze langdurig verblijven zodat de blootstelling aan zout te gering is om belangrijke effecten te veroorzaken.

Verder is in het verleden samen met de wegbeheerders en Vifens gekeken naar het effect van strooizout op grondwater met het oog op de winning van drinkwater. Het resultaat hiervan was, dat eventuele maatregelen niet in verhouding stonden met het relatief kleine negatieve effect op de drinkwaterwinning.

Op dit moment zijn er twee soorten dooikorrels verkrijgbaar. De meest voorkomende is een dooikorrel met Ureum. Ureum is een mesfstof. Het gevolg zal dus zijn dat de bermen extra bemest worden en de vegetatie harder gaat groeien waardoor er extra maairondes nodig zullen zijn. En dit zorgt weer voor extra CO2 uitstoot, meer maaiafual en extra hinder voor de weggebruiker.

Laat u zich geen zout in de ogen strooien: door de hoge gebruiksefficiëntie, de aantoonbare voordelen voor flora en fauna en de minimale schade aan civiele kunstwerken en voertuigen zijn dooikorrels goedkoper dan strooizout. Bovendien kunnen verreweg de meeste dooikorrels met de huidige vloot strooiwagens gebruikt worden.

4. Is GS bereid om in de volgende winterperiode een proef op te starten waarbij dooikorrels worden gebruikt in plaats van strooizout?

Antwoord: Nee. Het college heeft een zorgvuldige afweging gemaakt bij de keuze van het soort strooizout. Hierbij is rekening gehouden met de samenstelling, de zuiverheid, de korrelgrootte, de dooieigenschappen en de prijs. Uiteraard zijn milieuaspecten en de belasting voor de provinciale biodiversiteit hierin ook meegenomen.

Hoewel er voordelen te noemen zijn voor het gebruik van dooikorrels, wegen deze niet op tegen de nadelen. Op dit moment gebruikt de provincie Utrecht duurzaam steenzout. Dit zout is zeer zuiver, afkomstig uit een zoutmijn in Duitsland, minder milieubelastend dan gebuikelijk strooizout en heeft een lage CO2-emissie bij winning, bewerking en transport.

Steenzout biedt ook de mogelijkheid om pekelwater te maken. Pekelwater bestaat voor 78% uit water en voor slechts 22% uit zout en wordt gebruikt bij het zogenaamde "natstrooien". Hierdoor wordt ook een aanzienlijke besparing op het zoutverbruik gerealiseerd, gemiddeld verbruik van 9 gr/m2 tegen 50-60 gr/m2 bij gebruik van dooikorrels.

De actieradius van onze strooiers zou bij gebruik van dooikorrels aanzienlijk afnemen waardoor het niet meer mogelijk is om binnen de gestelde tijd in het hele areaal de gladheid te bestrijden. Om binnen die tijd de gladheidbestrijding te kunnen realiseren zouden er meer strooiers ingezet moeten worden wat weer een verhoging van fijnstof en financiële kosten zou betekenen.

Daarnaast is het problematisch om dooikorrels in grote hoeveelheden op te slaan omdat het luchtdicht verpakt moet zijn. Het wordt verpakt in polyurethaan zakken of in emmers hetgeen bij verbruik een forse toename in de afvalberg met zich meebrengt. Het op dezelfde manier opslaan als strooizout (bulk) in onze zoutloodsen is niet mogelijk.

Tevens is de samenstelling van dooikorrels niet altijd even duidelijk. Bij overslag en gebruik, zoals door onze strooiwagenchauffeurs en shovelmachinisten, wordt aangeraden oogbescherming te dragen en veelvuldig contact met de huid te vermijden.

Tenslotte speelt, zoals hierboven aangehaald, ook de prijs een rol. Dooikorrels kosten per ton
ongeveer €300,00 tegen ongeveer €55,00 voor strooizout. Naar onze mening is het gebruik van dooikorrels niet geschikt voor grootschalig gebruik op onze provinciale wegen.

5. Indien ja, is GS bij een succesvolle proef bereid structureel over te gaan op het gebruik van dooikorrels?

Antwoord: Zie beantwoording van vraag 3 en 4.

6. Indien nee, is GS bereid om onderzoek te doen naar andere alternatieven voor het gebruik van strooizout? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Ja, we houden de ontwikkelingen op dat gebied in de gaten. Dat gebeurt in vakberaden en kennisuitwisselingen in verschillende gremia zoals Wegbeheerders ontmoeten Wegbeheerders, interprovinciale overleggen en samenwerking met RWS.

[1] http://vorige.nrc.nl/binnenland/article2454104.ece/Strooizout_schaadt_boom,_plant_en_dier

[2] http://www.vogelbescherming.be/site/index.php?option=com_content&view=article&id=271:strooizout-is-dodelijk-voor-vogels&catid=14:persberichten&Itemid=105