Bijdrage Brede Welvaart  

Bijdrage Provinciale Staten 6 november 2017, agendapunt 7: Statenvoorstel Begroting 2018,

Voorzitter,

Voor ons ligt het Statenvoorstel Begroting 2018. Maar Voorzitter, is het document een Be-groting, of een ver-groting?

Wij vinden het laatste. Het ‘groot-groter-grootst’ denken is diep verankerd in deze Begroting. Dit vanwege de economische principes die worden toegepast. Of eerder: De verantwoordelijkheden die de provincie heeft, worden aan economische principes onderworpen.

Dit gaat ten koste van waarden die zich niet makkelijk in geld laten ‘vertalen’. De Partij voor de Dieren wil daarom dat de provincie het principe van Brede Welvaart gaat gebruiken bij het ontwikkelen van beleid.

Voorzitter, we blijven het herhalen omdat het hier gaat om een onthutsend feit: De biodiversiteit in onze provincie is afgenomen met 85 % ten opzichte van de oorspronkelijke situatie.

Biodiversiteit is een dynamisch gegeven. In de geschiedenis van de aarde zijn er soorten uitgestorven, en weer nieuwe soorten ontstaan. Maar Voorzitter, in de afgelopen 200 jaar zijn er méér soorten uitgestorven dan in de 65 miljoen jaar daarvoor! En in de provincie Utrecht resteert dus nog amper 15 % van de oorspronkelijke biodiversiteit. Met dit schamele restant is de teloorgang van de biodiversiteit in Nederland aanzienlijk groter dan elders in Europa.

We zijn daarom blij dat de gedeputeerde heeft toegezegd om ecologisch bermbeheer bij gemeenten en waterschappen onder de aandacht te brengen. De zogenoemde ‘Honey Highways’ zijn een mooie invulling hiervan. Bloeiende planten in bermen van wegen, dijken en wateren zijn uitermate geschikt voor bestuivende insecten. En die laatste Voorzitter, hebben we hard nodig: 75% van ons voedsel is afhankelijk van de bestuiving door bijen en andere insecten. Daarom dient de Partij voor de Dieren de motie 'Utrecht is erBij' in.

Toch bestaat bij ons het beeld dat de provincie zich tot de natuur verhoudt alsof het om een tuin gaat: Leuk om naar te kijken, een rondje in te wandelen en af & toe wat aan te planten.

Maar het belang van natuur met een biodiversiteit die groter is dan in de groene woestijnen die het landschap nu bedekken, wordt slechts in de kantlijn meegenomen. Hetzelfde geldt voor de waarde van natuur. Deze kan zich vertalen in kostenbesparingen door ecosysteemdiensten die van vitaal belang zijn voor mens, natuur en samenleving.

Ook de onlangs verschenen Rapportage Natuur laat zien dat vooral het prijskaartje fundament vormt voor onze inzet. En Voorzitter, niemand wordt écht enthousiast voor iets waarvan alleen de kosten in beeld worden gebracht. Dit terwijl een gezond ecosysteem aan de basis ligt van ons bestaan. We zijn ervan afhankelijk voor ons voedsel, water, lucht en een stabiel klimaat. én voor onze welvaart.

De Begroting in vooral een economisch overzicht. Maar Voorzitter, de Partij voor de Dieren zou economie en ecologie graag meer in samenhang met elkaar willen bekijken. Beide woorden zijn ontstaan vanuit het Griekse woord ‘oikos’, dat zowel Huis als Aarde betekent. Maar hoe dicht de begrippen ooit bij elkaar lagen, hoe ver ze nu uit elkaar zijn gedreven.

Economie is verworden tot gegoochel met cijfers waarin we illusies van winst en verlies creëren. Voorzitter, we hebben waarden losgetrokken van het reële kapitaal. Van de grondstoffen, diensten en wederdiensten die ten grondslag liggen aan ons bestaan.

Ons ecologisch tekort kunnen we niet blijven negeren. Zo onttrekt de wereldbevolking elk jaar ruim 30 procent méér grondstoffen aan de aarde dan dat zij kan produceren! En Utrecht levert hier als ‘Top-Regio’ een ‘Top-aandeel’ in. De Partij voor de Dieren pleit daarom voor een welvaartbegrip waarin ook het delven van ecologisch en maatschappelijk kapitaal wordt meegewogen. De Monitor Brede Welvaart biedt hiervoor goede aanknopingspunten.

Economische kwalificaties staan in een niet-lineair verband met maatschappelijke, individuele en ecologische condities. Met andere woorden: Welvaart is iets anders dan welzijn.

Na de crisis is de economie hersteld, maar de Brede Welvaart niet. Ontwikkeling én vooruitgang moeten volgens de Partij voor de Dieren dan ook meer afgemeten worden aan de niet-economische aspecten van het leven. Aan de hand van het begrip Brede Welvaart kunnen deze meegewogen worden: De waarden die onze maatschappij draaiende houden, maar niet direct in monetaire waarden uit zijn te drukken.

We staan niet alleen in ons pleidooi voor Brede Welvaart. De NOS bracht onlangs in het nieuws dat de inwoners van Paterswolde het méést welvarend zijn, bezien vanuit Brede Welvaart.

Het opnemen van Brede Welvaart in de Begroting 2019 zal ons inzicht in het effect van bestedingen verrijken. Het geeft daarmee een beter fundament aan de verantwoordelijkheden die de provincie heeft, en concrete aanknopingspunten voor het debat in de Staten. Om een stap in de goede richting te nemen, dient de Partij voor de Dieren de motie ‘Brede Welvaart’ in.

We hebben onze kijk op economie en ecologie nu aan u voorgelegd. Sociaal-maatschappelijke waarden hebben we echter nog niet aan bod laten komen. Voorzitter, als we deze verenigen met ecologie en economie, krijgen we de oorspronkelijke definitie van Duurzaamheid: People, Planet en Profit. -- Profit in ruime opvatting van profit, namelijk profijt – en niet gedefinieerd als een geldelijke definitie van winst.

De term duurzaamheid wordt te pas en te onpas verbonden aan allerlei activiteiten. We noemen iets duurzaam, en het is duurzaam – zo lijkt het. Hoe vaker we het begrip duurzaamheid koppelen aan zaken waarbij geen waterdichte garantie zit op de sociaal-maatschappelijke, ecologische en economische voordelen, hoe sneller het begrip devalueert. Voorzitter, om nu dan toch wat economische taal te bezigen: De Partij voor de Dieren signaleert dat het begrip duurzaamheid aan inflatie onderhevig is.

Het is mooi dat Duurzaamheid is meegenomen in de Begroting, en er een belofte ligt voor een Programma Duurzaamheid. Maar Voorzitter, als het een hol begrip is geworden, hebben wij weinig vertrouwen in de inhoud en het effect van dit programma. Kan GS de definitie van duurzaamheid nogmaals benoemen? De Partij voor de Dieren overweegt een motie ‘Stop de inflatie van Duurzaamheid’ in te dienen.

Hiermee ben ik bij de afronding van mijn betoog gekomen. Ik wil daarbij gedeputeerde Maasdam bedanken voor haar toezegging tijdens de commissie RGW: De provincie gaat onderzoek doen naar belemmeringen én kansen voor opvang en vervoer van zieke of gewonde, in het wild levende dieren.

Ik wil de provincie vooral aansporen om meer lef en meer visie te tonen in haar beleid. Visie is geen vies woord, Voorzitter. We moeten koers zetten in de richting van een volhoudbare samenleving, een economie gebaseerd op een Brede Welvaart en een toename van welzijn en saamhorigheid. Laten we de nodige veranderingen niet uitstellen naar de toekomst, of overlaten aan technische ontwikkelingen. Of zoals de De Amerikaanse auteur Richard Heinberg hierover zegt:

“De techniek is niet in staat om de keuzes te maken die nodig zijn op weg naar een volhoudbare samenleving. Het veranderen van de structuren waar onze maatschappij op drijft: Dat is niet onze laatste hoop; het is de enige échte hoop die we hebben.”

Voorzitter, ik dank u wel.

Hiltje Keller – Partij voor de Dieren