Bijdrage SB Ontwerp bereik­baar­heids­pro­gramma 2024-2029

Conform de werkwijze onder de Omgevingswet, wordt het Bereikbaarheidsprogramma niet ter besluitvorming voorgelegd aan PS. PS kan dus ook geen moties en amendementen hierop indienen. Helaas zijn we ook beperkt in de tijd, anders was ik graag dieper op het programma ingegaan. We willen daarom nu tijdens deze behandeling in de commissie vast een paar principes en gedachten meegeven, waarvan we hopen dat deze in het BBP verwerkt kunnen en zullen worden.

Allereerst, wat ons opviel was dat er een actielijn is genaamd ‘Samen gezonde groei bereikbaar maken’. Dit roept meteen vragen op, want wat staat er nou eigenlijk? Hoe maak je groei bereikbaar? Wat is gezonde groei? En voor wie? En eronder ligt eigenlijk een meer fundamentele vraag, die wat de Partij voor de Dieren betreft te weinig wordt gesteld: moeten we die groei wel altijd willen? Want er wordt binnen het Bereikbaarheidsprogramma vooral ingezet op het duurzaam ontsluiten van nieuwe woon- en werklocaties, vooral rondom OV-knooppunten. Met als gevolg dat die locaties, door een goede ontsluiting, aantrekkelijker worden. Wat meer tot meer mobiliteit leidt et cetera. Nou is natuurlijk niet alle groei problematisch en zeg ik bovendien niet dat we dan maar moeten ophouden met woningen te bouwen, maar ik zou wel deze vraag willen meegeven bij de verdere uitwerking van het Bereikbaarheidsprogramma en ook aan de overige commissieleden hier vandaag aanwezig: stel jezelf eens de vraag: waar liggen de grenzen van de groei in Utrecht?

Omdat we beperkt de ruimte hebben in onze provincie en we deze ook niet helemaal willen volbouwen, zou de Partij voor de Dieren, in navolging van Groenlinks, graag zien dat het STOMP-principe duidelijker wordt doorgevoerd in het Bereikbaarheidsprogramma. STOMP staat voor Stappen, Trappen, OV, MaaS, Personenauto en kan dienen als uitgangspunt waarbij de reiziger centraal staat wanneer het gaat om ontwikkelingen op het gebied van bereikbaarheid. Hierbij wordt primair uitgegaan van de behoeften van voetgangers, vandaar de S van stappen. Vervolgens fietsers, vandaar de T van trappen. OV, MaaS en de Personenauto spreken voor zich. Het is dus een soort prioritering van modaliteiten STOMP biedt kansen om te komen tot veilige en duurzame bereikbaarheid en biedt tevens kansen als het gaat om slimme gebiedsinrichting en daarmee het vormgeven van de gewenste leefomgeving. De verschillende modaliteiten kunnen nog steeds naast elkaar bestaan, maar zoals we in tabel 8 behorende bij bijlage 2 kunnen zien, nemen wandelen, fietsen en OV fors minder ruimte per persoon in beslag dan de personenauto. In een kleine provincie als Utrecht, met diverse forse ruimtelijke opgaven, kunnen we daarom beter prioriteit geven aan modaliteiten die weinig ruimte innemen, zodat we meer ruimte overhouden voor die andere opgaven.

Voorzitter, onderdeel van het STOMP-principe is ook MaaS, oftewel Mobility as a Service. Het kunnen plannen, boeken en betalen van alle vervoersmodaliteiten in één app. Niet alleen deelmobiliteit, maar ook eigen vervoersmiddelen. Het is goed om in het BBP te zien dat er bijvoorbeeld rondom OV-knooppunten ingezet wordt op de realisatie van zogeheten hubs. Door de realisatie van deze hubs kan MaaS namelijk bevorderd worden, door verschillende vormen van vervoer bij elkaar te brengen. De Partij voor de Dieren wil op dit vlak graag het volgende mee geven om op te nemen in het BBP: maak de hubs en MaaS-diensten visueel herkenbaar en aantrekkelijk, zowel digitaal als in het straatbeeld. Klein stukje context hierbij: in de zomer van 2022 is de commissie op werkbezoek geweest naar Berlijn. Daar hebben we onder ander een bezoek gebracht aan een deelmobiliteitshub en kregen we uitleg over de bijbehorende Jelbi-app. Vooral de fysieke aanwezigheid en herkenbaarheid in het straatbeeld van het Jelbi-station sprak mij toen erg aan. In dit deelmobiliteitsstation bieden verschillende aanbieders bijvoorbeeld deelscooters, deelfietsen en deelauto’s aan. Deze vervoermiddelen worden na gebruik ook weer terug gebracht naar een Jelbi-station, anders is het niet mogelijk om de reis in de app te beëindigen. Ik zal verder nu niet dieper ingaan op de details, maar geïnteresseerden raad ik aan eens te googlen naar Jelbi. De Partij voor de Dieren zou in ieder geval in het BBP graag meer aandacht willen zien voor de visuele herkenbaarheid, aantrekkelijkheid en toegankelijkheid van MaaS en deelmobiliteit. Als ik het dan toch heb over toegankelijkheid, sluiten we graag aan bij de oproep van de PvdA over de noodzaak de aanpak van vervoersarmoede concreter te maken. We zijn geïnteresseerd in de aangekondigde actualiteitenmotie hierover.

Dank u wel.