Bijdrage Kadernota 2022-2025

Voorzitter,

Ik wil mijn bijdrage graag beginnen met mijn waardering uit te spreken richting het College, want vandaag staan tijdig en conform afspraak de Kadernota, Voorjaarsrapportage en Jaarstukken 2020 ter besluitvorming op de agenda. Geen eenvoudige opgave, gezien de moeilijke periode die we als Provinciale Staten en samenleving bijna achter de rug lijken te hebben. Met zijn allen hebben we geprobeerd de gevolgen van de coronacrisis zo goed mogelijk op te vangen en we zullen dit moeten blijven doen de komende jaren. Dit vraagt om flexibiliteit, heldere communicatie en wendbaarheid. Het is immers nog niet duidelijk wat de effecten van corona zijn op de middellange termijn. Gaan we terug naar het ‘oude normaal’ of ontstaat er een ‘nieuw normaal’, waarin we bijvoorbeeld vaker thuis werken en de natuur in eigen regio blijven ontdekken? En in hoeverre maken we straks weer gebruik van het openbaar vervoer? Hoe dragen we als provincie bij aan het verkleinen van het risico op een volgende pandemie? Zomaar een paar vragen waar we het antwoord nog niet op hebben, maar die grote gevolgen voor het provinciale beleid kunnen hebben. Voorzitter, met mijn betoog houd ik de volgorde van de kadernota aan, daarom begin ik met het landelijk gebied.

De Partij voor de Dieren juicht het toe dat er steeds meer wordt ingezet op diervriendelijke, alternatieve en preventieve maatregelen binnen het faunabeheer. De dag dat er in de provincie Utrecht, in het kader van faunabeheer geen doding van dieren meer zal plaatsvinden zullen we op gepaste wijze vieren. De Partij voor de Dieren is daarom zeer blij met de uitvoering van de motie "Stop afschot katten".

Dan vraag ik graag aandacht voor onze kwetsbare natuur. Door de corona pandemie is de druk hierop enorm toegenomen. Steeds meer inwoners recreëren dichtbij huis, wat tot een hoge bezoekersdruk leidt in groene recreatiegebieden en natuur. Waar de recreatiegebieden over het algemeen een lagere natuurwaarde hebben, hebben onze natuurgebieden wel degelijk geleden onder deze toegenomen en waarschijnlijk structureel aanhoudende druk. Natuurorganisaties hebben gigantisch hard gewerkt om de natuur toegankelijk, schoon en veilig te houden op het moment dat de Utrechtse recreatiegebieden overspoelden en mensen ook de natuur in trokken, niet zelden buiten de toegestane paden. Aangezien de natuur op veel plekken werd gezien als recreatiegebied, heeft dit schade opgeleverd onder andere in de vorm van verstoorde flora en fauna en een toename van zwerfafval. Daardoor ontstond de noodzaak voor inzet van meer BOA's. Zoals ook genoemd in de Jaarstukken 2020 (p.75) kon “niet al het ongeoorloofde gedrag in de bossen en natuurgebieden worden voorkomen en aangepakt. De BOA-bezetting voor de uitvoering van het bijgestelde toezichtrooster is daarvoor ook in 2021 onvoldoende.” De natuurorganisaties geven daarbij aan dat er structurele veranderingen plaats moeten vinden om de te hoge druk op natuur te verlagen. Zo is het onder andere noodzakelijk om zo snel mogelijk de NNN-gebieden (Natuur Netwerk Nederland) en de Groene Contour te ontwikkelen. Ook een vlotte uitwerking van Groen Groeit Mee zou de natuur helpen, aangezien hier de druk op natuurgebieden deels weggenomen kan worden door meer en goed aangesloten recreatiegebieden. Totdat deze structurele veranderingen plaatsvinden, willen wij graag onze bewondering uitspreken voor de tomeloze inzet van de natuurorganisaties die hun bezoekers blijven verwelkomen in een schone, veilige en toegankelijke omgeving en tegelijkertijd proberen de natuur te beschermen. Wij stellen dan ook middels onze motie 'Natuurlijk steun en herstelpakket' voor dat een deel van de corona reserve beschikbaar wordt gesteld aan de natuurorganisaties, zodat zij hun extra gemaakte kosten kunnen inhalen en hen kunnen ondersteunen in de omgang met de nieuwe coronadrukte. We zullen deze motie technisch indienen bij de Voorjaarsrapportage.

In de kadernota wordt benoemd dat er extra geïnvesteerd wordt in natuurbehoud en ook wordt het bomen actieplan genoemd (600.000 extra bomen). Wát een schril contrast met de verwoestingen die zijn of worden aangericht in onze provincie. En dan bedoel ik niet verwoestingen door klimaatverandering of natuurrampen. Ik noem als voorbeelden: Aanleg Rondweg Amersfoort, Broekhuizerlaan Leersum, uitbreiding golfbaan Haarzuilens, aanleg 4 voetbalvelden bij de KNVB in Zeist en landgoed de Oude Tempel in Soesterberg waar 16 hectare natuur plaats moet maken voor 300 huizen.

Voor elke gemeente of woonplaats in de provincie Utrecht is er wel een reden om bomen te kappen, dieren te verdrijven of zelfs om te brengen en natuur te vernietigen. Laten we in Utrecht nu eens beginnen met te houden wat we hebben aan natuur. Ik neem u mee naar landgoed de Oude Tempel in Soesterberg, een stuk natuur van 16 hectare met mooie beukenlanen, allerlei soorten bomen en struiken, vele vogelsoorten, eekhoorns, reeën en ook dassen.

Voorzitter, heeft u wel eens gehoord van Hart van de Heuvelrug? Ja natuurlijk. De gemeente Soest heeft door middel van een verandering in het bestemmingsplan landgoed de Oude Tempel opgeofferd voor huizenbouw in het kader van Hart van de Heuvelrug. Het is een onzinverhaal om te denken dat de huidige structuur van het landgoed behouden kan blijven en dat de beukenlanen kunnen blijven bestaan. De beuken gaan het niet overleven met al het bouwverkeer dat in het bos zal rondrijden. Vele vogelsoorten, reeën, eekhoorns en de dassen raken tevens hun leefgebied kwijt. Kamp Zeist, een naastliggend terrein waar reeds bebouwing is, wordt volgens het bestemmingsplan omgezet in natuur. Waarom niet bouwen op het terrein van Kamp Zeist en de natuur de natuur laten in de Oude Tempel? Het antwoord is al bekend: “omdat het zo is afgesproken”.

Het verzoek van de Partij voor de Dieren aan GS is om toch nog eens die afspraken te bespreken in de stuurgroep met de gemeenten Zeist en Soest. Inzichten zijn veranderd: natuur die je vernietigt krijg je nooit meer terug. Nieuwe natuur heeft veel tijd nodig om te komen tot volle wasdom, en die tijd hebben we niet meer. Hiertoe dienen wij de motie “Heb Hart voor landgoed de Oude Tempel” in.

Voorzitter, een grote opgave voor de komende jaren, is de aanpak van klimaatverandering en de daarmee gepaard gaande energietransitie. Het Klimaatakkoord is vertaald naar de Regionale Energiestrategie, waar diverse RES-regio’s mee aan de slag zijn gegaan.

De Partij voor de Dieren vindt het goed dat er steeds meer aandacht is voor energiebesparing. Immers, de meest duurzame vorm van energie, is energie die je niet gebruikt. Maar voorzitter, daarmee zijn we er natuurlijk niet. Er wordt volop ingezet op reeds bewezen technieken als zonne-energie en windenergie. Ter aanvulling op de energiemix worden ook technieken overwogen die nader onderzoek vereisen of vormen van energie-opwek die niet duurzaam of realistisch zijn, zoals kernenergie en biomassa. Vandaar dat het belangrijk is ook te blijven inzetten op innovatie. Misschien wel het heetste hangijzer binnen de energietransitie, is het draagvlak onder de bevolking. We hebben het er vorige week al uitgebreid over gehad, bij de behandeling van de RES 1.0 voorstellen van de regio’s Amersfoort en Foodvalley. Maar ik herhaal hier graag: de energietransitie slaagt alleen als we iedereen meekrijgen en inwoners ook laten profiteren van de kansen en voordelen die de energietransitie met zich meebrengt.
Voorzitter, de klok tikt. En ik heb het niet over mijn spreektijd. We hebben geen tijd meer te verliezen bij de aanpak van klimaatverandering. We moeten ambitie en daadkracht blijven tonen, dit wordt ons keer op keer duidelijk gemaakt. Ik noem een gelekt IPCC-rapport dat waarschuwt dat de mensheid niet in staat zal zijn zich tijdig aan te passen aan een veranderd klimaat, tenzij we nu drastische maatregelen nemen. Ik noem een WereldBank die een week geleden waarschuwde dat de verdere vernietiging van biodiversiteit de wereld 2,7 biljoen euro kan gaan kosten, per jaar! En wat te denken van de extreme weersomstandigheden die steeds vaker en heftiger zullen optreden. Verzekeraars schatten dat de schade als gevolg van extreem weer en natuurrampen de komende decennia wel eens kan verdubbelen. Daarom voorzitter, vindt de Partij voor de Dieren dat de klimaatcrisis ook daadwerkelijk als een crisis behandeld moet worden. We roepen GS daarom middels een motie op om code rood voor het klimaat af te kondigen en bij de landelijke regering te pleiten voor een klimaatnoodfonds.

Voorzitter, de Partij voor de Dieren staat voor duurzame, betaalbare, toegankelijke mobiliteit. Op dit gebied liggen er óók grote opgaven voor ons om de regio bereikbaar te houden. We vinden het goed om te zien dat dit College investeert in openbaar vervoer en fietsvoorzieningen en voor een integrale mobiliteitsaanpak in samenhang met andere vraagstukken, zoals woningbouw. Ik wil het echter in het bijzonder hebben over openbaar vervoer. Door corona hebben de vervoersbedrijven in onze regio een drastische achteruitgang gezien in het aantal OV-reizigers. Hoewel het erop lijkt dat de reizigers langzaamaan hun weg weer weten te vinden richting bussen en trams, en verdere afschaling van de dienstregeling vermeden lijkt te kunnen worden, zal het OV ongetwijfeld nog een tijd lang de gevolgen blijven voelen van corona.

Het OV piept en kraakt, maar niet alleen door de coronacrisis. Omwonenden van de trambaan in IJsselstein hebben last van snerpende en piepende geluiden als de tram voorbij komt en onlangs vonden er in Nieuwegein en Utrecht in korte tijd meerdere ongelukken plaats tussen trams en overige wegverkeer. Deze ongelukken hadden een aantal overeenkomsten: de trams ontspoorden wel erg makkelijk, er was sprake van veel schade en persoonlijk letsel én de ongevallen vonden plaats op onbeveiligde kruisingen.
De Partij voor de Dieren vindt het uiteraard belangrijk dat momenteel onderzocht wordt waarom de trams zo makkelijk konden ontsporen, maar vindt ook dat het beter is om ongelukken te voorkomen, in plaats van achteraf maatregelen te nemen, zoals bij de Symfonielaan in Nieuwegein helaas het geval was. Daarom dienen wij een motie in die GS oproept met de gemeenten Nieuwegein en Utrecht en vervoerders in gesprek te gaan over het plaatsen van spoorbomen bij tramkruisingen, waar dit technisch haalbaar is, om zodoende toekomstige ongelukken tussen trams en overig verkeer effectiever te voorkomen.
Investeren in duurzame, betaalbare en veilige mobiliteit is volgens de Partij voor de Dieren essentieel willen we onze regio bereikbaar en aantrekkelijk houden, nu en in de toekomst.

Voorzitter, zo kom ik aan het einde van mijn betoog. Dank u wel.