Bijdrage Nieuwe Wet natuur­be­scherming (Wnb)

Provinciale staten van Utrecht in vergadering bijeen op 12 december 2016, ter behandeling van agendapunt 8: Statenvoorstel invoering Wet natuurbescherming (Wnb)

INTRODUCTIE

Voorzitter,

Voor ons ligt het voorstel voor de provinciale natuurvisie ter besprekingen het daaruit voortvloeiende beleidskader. Een natuurvisie,voorzitter, of is het een natuurvisioen?

Vroeger was Nederland een land, rijk aan bos, rivieren met natuurlijke uiterwaarden en open weides. Nederland was een land, rijk aan natuur. Nu, voorzitter, is daarvan weinig meer over: Nederland is rijk. Daar houdt het op. Van onze oorspronkelijke Utrechtse biodiversiteit, de rijkdom aan planten en diersoorten, is nog maar 15% over. 15 %, Voorzitter, wat een enorme ecologische armoede.

Natuur heeft waarde in zichzelf, maar is tevens de basis van ons bestaan. We kunnen het ons daarom niet veroorloven om roekeloos om te gaan met de natuur. Intensieve exploitatie tast de natuur aan waardoor ze verschraalt, afkalft, om tenslotte te verdwijnen. De consequenties hiervan liggen bij de toekomstige generaties. Het is daarom des te meer van belang dat we ecologische beperkingen opleggen aan het functioneren van onze samenleving. Met de nieuwe Wet natuurbescherming is het de taak van de provincie om hierin het voortouw te nemen. Het is de taak van de provincie om lef te tonen,daadkrachtig te zijn. Want, voorzitter, die 15% is alles wat we nog hebben. Het is een laatste strohalm.

ALGEMEEN

Dan kun je wel nog zo’n prachtige Natuurvisie en Beleidskader construeren waarmee er een groene loper wordt uitgerold voor de nieuwe Wet natuurbescherming, waarin groene ambities en plannen de revue passeren. Maar in deze visie zien we al gauw door de bomen het bos niet meer. En dat, terwijl er haast geen bos meer is...

15 % Voorzitter, daar gaat het om!

Met het Akkoord van Utrecht werd besloten om 1500 van de nog 6000 te realiseren hectaren nieuwe natuur in te leveren. En de helft van de oorspronkelijk ambitie, 3000 hectaren, belandden in een wachtstand.Het realiseren van deze natuur werd als wensbare optie over gedragen aan marktpartijen. Deze ‘wensnatuur’ werd benoemd tot groene contour. Voorzitter, we kunnen dus concluderen dat een groot deel van de Utrechtse natuur alleen op papier heeft bestaan. Laten we nu eens stoppen met het aanleggen van vele hectares groene intenties, en échte natuur realiseren in onze provincie!

Laten we ons niet vastgrijpen aan rigide beheer van incoon- en meeliftsoorten, maar genoeg ruimte geven aan de natuur en de juiste condities scheppen. Want als er genoeg natuur is, hoeven we van de natuur geen schilderen op nummertjes te maken. Dan schildert de natuur zichzelf.

Voorzitter,ik hoef niet uit te leggen dat groene intenties geen biodiversiteit kennen. En groene intenties leveren géén ecosysteemdiensten: natuurlijke producten en diensten waarvan al het leven afhankelijk is. De mens maakt hiervan dagelijks gebruik: van schonelucht, zoet water, grondstoffen tot het land dat we bebouwen, vaak zonder dat we het ons realiseren... Maar Voorzitter, in groene intenties kunnen geen dieren wonen! Je kan er in recreëren wanneer je je ogen sluit en bedenkt hoe het zou kúnnen zijn, maar ik denk niet dat de provincie dát bedoelde met de natuur meer beleefbaar maken...: een natuurvisioen, in plaats van een natuurvisie? Voor een integraal plan van aanpak ten behoeve van het vergroten van de biodiversiteit, dienen we daarom de volgende motie in:

• Elk dier is een icoon

Voorzitter, we zouden ons niet rijk moeten rekenen door met de joviale humor van het vrije marktdenken een weg aan te leggen dooreen bos, en dan twéé bossen te tellen in plaats van één.

Kleinere bossen waar je makkelijker met de auto naartoe kunt om er pannenkoeken te eten, of andere recreatieve activiteiten te ondernemen. Dit is, zoals u dat noemt, het ‘benutten en beleven’ van de natuur: de derde en vierde pijlers van de Natuurvisie. Het is de Partij voor de Dieren duidelijk: de natuur heeft geen marketingmannetje nodig maar een beschermheer.

NATUUR

Voorzitter,laten we er vandaag voor kiezen om dat wat het meest kostbaar is,centraal te stellen: De natuur. Laten we van de provincie Utrecht geen Paaseiland maken. Dit eiland werd bewoond door een hoogontwikkelde samenleving die haar natuurlijke omgeving meer en meer exploiteerde, totdat er een omslagpunt werd bereikt en de natuur geen voet meer aan de grond kreeg. Letterlijk: Niets schoot meer wortel. Het gehele eiland was verschraald en met de natuur, stierf de mens.

De gemeente Utrecht heeft onlangs in grote meerderheid een motie aangenomen waarin zij aangeeft zich grote zorgen te maken over de implementatie van de wet Natuurbescherming in de stad. Wij zouden graag van u horen of u van deze noodkreet op de hoogte bent.

Dan het Natuurnetwerk Nederland: Groene aderen die natuurgebieden met elkaar moeten verbinden. Groene aderen waarin echter van álles magen moet kunnen want stel je voor …dat er een halt zou worden toegeroepen aan bepaalde ontwikkelingen…! Het netwerk bestaat uit groene aderen die dreigen dicht te slibben met wegen, huizen,pannenkoekenboerderijen, veehouderijen. Het slibt en slibt en ja,Voorzitter, op een bepaald moment treedt er een infarct op. Wanneer? Dat weet niemand. Moeten we ons dan blind houden voor iets waar geen vaste datum voor staat in onze agenda’s? Omslagpunten van ecosystemen zijn net als het omslagpunt van het klimaat: mathematisch gecompliceerde formules die aan zoveel factoren onderhevig zijn, dat alleen de natuur deze sommen kan oplossen. Wij kunnen daar met ons hoofd niet bij.

Voorzitter, laten we daarom vandaag besluiten om niet alleen een rijke provincie te zijn, maar ook een provincie die rijk wordt aan natuur. Ruimte bieden aan economische activiteiten in de natuur om elders natuur te compenseren, is een farce. Natuur kun je niet compenseren! Ecosystemen hebben decennia, eeuwen nodig om tot ontwikkeling te komen. Die leg je niet eventjes opnieuw aan. En ook in het wild levende dieren delven soms het onderspit door bedrijvigheid. Nu de provincie de hoofdrol heeft gekregen in de bescherming van de natuur lijkt het ons in verlengde hiervan liggen dat de provincie een rol op zich neemt in de opvang en het vervoer van zieke en gewonde, in wild levende dieren. Hiertoe dienden we twee moties in:

• Motie Dierenopvang – Vervolg PS 21 november, medeondertekend door PvdA
• Motie Dierenambulances – Vervolg PS 21 november, medeondertekend door PvdA, PVV, GL

Voorzitter, schaalvergroting en industrialisatie van de landbouw hebben ervoor gezorgd dat we van alle landen in Europa het minst van onze oorspronkelijke biodiversiteit over hebben. De verschraling van het landelijk gebied is zelfs zó groot dat stedelijk gebied op sommige plaatsen meer plant- en diersoorten herbergt dan het landelijk gebied!

We kunnen ons wel rijk rekenen met kapitaal, met onze infrastructuur,met alle instituten en instanties en de bedrijvigheid die daaruit voortvloeit, maar wij vergeten zo makkelijk wat aan de basis ligt van alles dat wij hebben - of menen te hebben. Probeert u maar eens uw geld te tellen terwijl u uw adem inhoudt. Hoe ver komt u...? Voorzitter, als wij de natuur intact laten, laat de natuur ons intact. Dat lijkt mij een eerlijke ruil. Daar komt geen geld aan te pas! Om een halt toe te roepen aan de economisering van de natuur,dienen we de volgende motie in:

• Stop de economisering van de natuur

LANDBOUW

Voorzitter,voedsel is een basisbehoefte voor ons bestaan. De productie van voedsel verdient daarom onze volle aandacht. De voedselproductie is echter ernstig uit balans. Het lijkt alsof de provincie Utrecht is overspoeld door een zee van Engels raaigras. Een groot deel van het Utrechtse grondgebied bestaat uit deze verschraalde monocultuur. Het wonen, werken en bouwen in onze provincie leidt daarnaast tot een productiviteit die op weinig andere plaatsen hoger ligt dan hier. Dit trekt echter een zware wissel op de natuur.

Voorzitter, Lucebert zei het al. “Alles van waarde is weerloos”. Ons natuurlijk kapitaal is aan erosie onderhevig.Daarmee ontstaan barsten in de fundamenten voor een gezonde en bestendige maatschappij. Het rapport ‘State of Nature in the EU’ concludeert dat als er geen forse extra inspanning komt, de teloorgang van de natuur niet tot stilstand komt en de biodiversiteitsdoelen in 2020 niet behaald zullen worden!

De groep dieren die hier het meest onder te leiden heeft, zijn de weidevogels. Sinds de jaren ‘80 van de vorige eeuw is de populatie in razend tempo afgenomen. Van de kemphaan is in Utrecht nog amper10% over van de oorspronkelijke populatie. De stand van de weidevogels kan gezien worden als een barometer voor de natuur: als deze drastisch daalt dan betekent dit dat de natuur ernstig onderdruk staat, uit balans is en verliezen leidt.

De Universiteit Tilburg stelt dat de overheid ten aanzien van de bescherming van Weidevogels niet voldoet aan de internationale verplichtingen. In haar conclusie als aanbeveling voor het voorkomen van een definitieve teloorgang van de weidevogels in Nederland, steltzij: “Do what it takes.” Daarom dienen we een tweetal moties in voor het behoud en de bescherming van weidevogels.

• Motie weidevogels - uitbreiding areaal
• Weidevogels – ruimtelijke bescherming

Voorzitter,laten we niet langer naïef blijven: de ‘aanpak’ via intenties,goede hoop en afwachten is niet langer houdbaar! Het scheiden van natuur en landbouw is in een kleine provincie als Utrecht niet mogelijk en is – als we er even bij stil staan – überhaupt niet mogelijk: landbouw bestaat immers bij gratie van de natuur. Natuur inclusieve landbouw waar een gezonde, duurzame landbouw alleen mogelijk is als we de natuurlijke kringlopen herstellen en boeren een eerlijke prijs krijgen voor hun producten: Voorzitter, laten we dáárop inzetten! Laten we afstappen van de ‘Hap-slik-weg’ mentaliteit ten aanzien van de landbouw. Laat landbouw en natuurkwaliteit elkaar versterken. Laat natuur en landbouw elkaar weer vínden.

BEHEER

Voorzitter,De Partij voor de Dieren wil dat in het wild levende dieren zoveel mogelijk met rust worden gelaten. Wat D66, CDA en de VVD betreft zijn dieren op aarde om ons plezier te dienen. Deze partijen zien het doden van dieren als hobby… Het zal je hobby maar zijn...! Laat het helder zijn: veel dieren worden intensief bestreden - meestal zonder enig nut - met als resultaat de onnodige dood van talloze in het wildlevende dieren. Maar de Partij voor de Dieren geeft iedereen, en dus ook de voornoemde partijen, een tweede kans. We dienen daarom het amendement ‘Gelijkstelling vijf vrij bejaagbare soorten’ in:

• Amendement gelijkstelling vijf vrij bejaagbare soorten

In onze provincie wordt de leefruimte van in het wild levende dieren steeds verder ingeperkt. Nu dieren dichter in de buurt van mensenleven wordt algauw beweerd dat ze overlast veroorzaken. Voorzitter,de wet nieuwe Wet natuurbescherming erkent de intrinsieke waarde van de natuur en het dier. Wij zijn daarom van mening dat deze essentiële bepaling vermeld zou moeten worden in de statuten van de Fauna Beheer Eenheid én in de faunabeheerplannen. Hiertoe dienen we een volgend amendement in:

• Amendement intrinsieke waarde van het dier

in de voorliggende Natuurvisie worden de eisen genoemd waaraan het Faunabeheerplan moet voldoen. Hier ontbreekt echter de eis dat aangegeven zou moeten worden welke preventieve en diervriendelijke handelingen mogelijk zijn. Voorzitter, als er preventieve én diervriendelijke maatregelen voorhanden zijn in het geval een ondernemer overlast ervaart, zou er geen ontheffing moeten worden verleend voor het doden van dieren! Hiertoe dienen we een amendement in:

• Amendement ‘Ook preventieve en diervriendelijke handelingen in het Faunabeheerplan’

Voorzitter,de provincie Utrecht kent sinds 2012 een zero tolerance beleid voor wilde zwijnen. Dit terwijl we miljoenen euro’s hebben geïnvesteerd in ecoducten die de Veluwe met de Utrechtse Heuvelrug verbinden en waar het wild zwijn gráág gebruik van maakt. Door de Universiteit Wageningen is in 2010 een kansenkaart opgesteld van voor het wilde zwijn geschikte leefgebieden. De Utrechtse Heuvelrug is daarin opgenomen. We dienen daarom een motie in om het wild zwijn een kans te geven om zich te vestigen op de Utrechtse Heuvelrug:

• Motie wilde zwijnen op de Utrechtse Heuvelrug

CONCLUSIE

De economische ontwikkeling, de kapitaalzucht, de exploitatie van alles-dat-los-en-vast zit laat ons voort denderen als de ontkoppelde wagon van een trein die een berghelling af dendert. Voorzitter,dichterbij dan we denken houdt het spoor onder de wielen op. Stappen we dan pas uit? Als de trein als in een cartoon eventjes stil in de lucht hangt voordat ze naar beneden valt?

Denkt u dat dit goed afloopt? De Partij voor de Dieren denkt van niet. Althans, wij willen niet dat het afloopt: dat we ons zelf in deze provincie van de natuur beroven én van onze realiteitszin.

Vandaag is een moment dat de wagon tot stilstand kan worden gebracht. Laten we aan de noodrem trekken en niet voort denderen over het spoor van winst-denken. Laten we uitstappen en kijken wat er nog van onze natuur over is. Laten we de natuur zien, naar haar wérkelijke waarde. Haar intrinsieke waarde. Laten we houvast nemen aan deze waarde en niet aan de mogelijke verdiencapaciteit en exploitatie mogelijkheden. Pas als dit ons lukt, Voorzitter, kunnen we een halt toe roepen aan de afkalvende natuur. Nederland is een rijk land. Utrecht is een rijke provincie. We geven meer dan 57 miljoen uit aan mobiliteit en zo’n 10 miljoen aan economische ontwikkeling;in de begroting vliegen ons de miljoenen om de oren. Kortom: geld genoeg.

Voorzitter,laten we vanaf nu de samenwerking opzoeken met de natuur voordat de natuur haar grootste truuk op ons toepast: de Verdwijntruuk.
Graag zou ik ons betoog willen samenvatten:
We willen naar een natuur-inclusieve landbouw, een natuur-inclusieve bebouwing, en, Voorzitter, we willen een natuur-inclusieve natuur: natuur waar geen dieren worden afgeschoten. Kortom: We streven naar een natuur-inclusieve provincie!

Hopelijk steunt u ons streven en stemt u vandaag voor onze moties en amendementen.

Voorzitter, ik dank u wel.

Partij voor de Dieren